बरेचदा डीव्हीडीसोबत ‘डायरेक्टर्स कट’ नावाचा प्रकार यायचा. यात चित्रपटाचे दिग्दर्शक आणि अभिनेते यांनी केलेली कमेंट्री असायची. चित्रपटाच्या प्रत्येक दृश्याचे विश्लेषण करून ते चित्रित करताना काय काय अडचणी आल्या, काय गमती झाल्या हे खुद्द दिग्दर्शक महाशयांकडून ऐकायला मजा यायची. आता डीव्हीडी लुप्त पावल्यावर हा प्रकारही नामशेष होणार की काय असं वाटायला लागलं आहे.
या मालिकेतील इतर चित्रपट आहेत : ‘डायरेक्टर्स कट : द गॉडफादर ‘ आणि ‘डायरेक्टर्स कट : द फ्युजिटिव्ह‘
‘ऑल द प्रेसिडेंट्स मेन’ या चित्रपटाचं विश्लेषण केलं आहे चित्रपटाचे निर्माते रॉबर्ट रेडफर्ड यांनी.
१. चित्रपट सुरू होतो तेव्हा आपल्याला एक पांढरा पडदा दिसतो. हे नेमकं काय आहे ते कळत नाही. प्रेक्षकांना सुरूवातीलाच धक्का द्यायचा असं रेडफर्ड आणि दिग्दर्शक पाकुला यांनी ठरवलं होतं. त्यांच्या असं लक्षात आलं की जर १७ सेकंद पडद्यावर काहीच घडलं नाही तर प्रेक्षक चुळबुळ करायला लागतात. जवळजवळ १७ सेकंदांनंतर एक मोठ्ठा आवाज होतो आणि पडद्यावर ‘J’ हे अक्षर उमटतं. आपण एका टाइपरायटरचा ‘क्लोजअप’ बघतो आहोत हे लक्षात येईपर्यंत पूर्ण ओळ टाईप झालेली असते : June 1, 1972. इथे टाईपरायटर हे एक शस्त्र आहे. इतर शस्त्रे आहेत – टेलिफोन, पेन आणि कागद.
२. गॉर्डन विलिस ज्यांचं टोपणनाव ‘प्रिन्स ऑफ डार्कनेस‘ होतं त्यांनी हा चित्रपट चित्रित केला. पत्रकारितेच्या जगात बहुतेक वेळा सत्य काय हे माहित नसतं. हे दर्शविण्यासाठी बराचसा चित्रपट अंधारात चित्रित केला आहे. फक्त न्यूजरूम दाखविताना फ्लुरोसंट, भगभगीत प्रकाश आहे कारण तिथे सत्य उघडकीला येतं.
३. बॉब वुडवर्डचे (रॉबर्ट रेडफर्ड) कपडे नीटनेटके असायचे मात्र इतर बाबतीत तो तितका व्यवस्थित नसायचा. तो कधी झोपायचा नाही, नेहेमी कामात मग्न. कार्ल बर्नस्टीन (डस्टीन हॉफमन) हुशार होता. त्याचे आईवडील मूलगामी विचारसरणीचे पुरस्कर्ते होते त्यामुळे त्याचा कल न्याय आणि समानता यांच्याकडे होता. बातमी मिळवण्यासाठी तो निरनिराळ्या युक्त्या करत असे. शिवाय तो एक उत्तम लेखक होता.
४. ‘द वॉशिंग्टन पोस्ट’च्या कार्यालयातील प्रत्येक गोष्टीची चित्रपटाच्या सेटवर नक्कल करण्यात आली होती. यात खुर्च्या, टेबलं, फोन इतकंच नाही तर कचरापेट्यांचाही समावेश होता. यासाठी त्यांनी कार्यालयातील सर्व वस्तूंची यादी केली. तिथल्या कचरापेटीतील कागदं जमा करुन सेटवर वापरण्यात आले.
५. वॉटरगेट प्रकरण उघडकीला आल्यापासून रेडफर्ड यासंबंधीच्या बातम्यांवर लक्ष ठेवून होता. त्याच्या लक्षात आलं की बातम्यांमध्ये दोन नावे नेहेमी दिसतात : कार्ल बर्नस्टीन आणि बॉब वुडवर्ड. नंतर बातम्यांचा ओघ वाघायला लागल्यानंतर त्याची भेट या दोघांशी झाली. दोघांच्या स्वभावातील फरक त्याला प्रकर्षाने जाणवला. यावर त्याला एक छोटा कृष्णधवल चित्रपट करावासा वाटला. नंतर चित्रपट तयार होईपर्यंत वॉटरगेट प्रकरण संपलं होतं आणि यात आता कुणाला रस असेल का याबद्दल स्टुडिओला शंका होती. रेडफर्डच्या मते जरी चित्रपटाचा शेवट ठाऊक असला तरी तो रोमांचकारी होता आणि हा प्रेक्षकांना नक्कीच बघायला आवडला असता.
६. चित्रपटाची तयारी करताना रेडफर्ड आणि हॉफमन यांनी फक्त स्वतःचेच नाही तर एकमेकांचेही संवाद पाठ केले. याचा परिणाम असा झाला की त्यांच्याबरोबर काम करणारे जे इतर कलाकार होते ते अनेकदा अवाक होत असता कारण हे दोघे आपल्या संवादांची अदलाबद्ल करत असत.
७. आउटडोअरमध्ये चित्रित केलेल्या बहुतेक प्रसंगांमध्ये रस्ता ओला दिसतो. खरंतर त्या काळात वॉशिंग्टनमध्ये इतका पाऊस होत नसे. ही गॉर्डन विलिस यांनी वापरलेली एका युक्ती होती जेणेकरून ओल्या रस्त्यांवरुन प्रकाश परिवर्तित होईल आणि चित्रीकरणाला मदत होईल.
८. वुडवर्ड केन डॉलबर्गबरोबर फोनवर बोलतो तो प्रसंग एकसलग सहा मिनिटांचा होता आणि त्यात एकही कट नव्हता. वुडवर्ड एकामागून एक फोन करतो आहे आणि पार्श्वभूमीत इतर लोक गप्पा मारत आहेत, टीव्ही बघत आहेत. यामध्ये पार्श्वभूमीही तितकीच फोकसमध्ये राहावी यासाठी विशेष तंत्रज्ञान वापरण्यात आलं.
९. अकाउंटंटची भूमिका करणाऱ्या जेन अलेक्झांडरला सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्रीच्या ऑस्कर पुरस्काराचं नामांकन मिळालं. ती सेटवर आली तेव्हा तिने निळा ड्रेस घातला होता. पाकुलाने तिला मेकअप वगैरे काही न करता तसेच कॅमेऱ्यासमोर पाठवले.
१०. ‘डीप थ्रोट’चे पात्र खूप काळजीपूर्वक निवडण्यात आले. तो नेहेमीचा मिश्यांना पीळ देणारा खलनायक नव्हता. रेडफर्ड आणि पाकुला दोघांनाही असं वाटलं की या पात्राला ‘डिग्निटी’ असायला हवी. ‘डीप थ्रोट’ आपल्या तत्वांशी प्रामाणिक असणारा आणि त्यांच्याशी तडजोड करायची वेळ आल्यावर आतल्याआत व्यथित होणारा माणूस होता. त्याला एफबीआय वाचवायची होती कारण निक्सन या संस्थेला उध्वस्त करणार असं त्याला वाटत होतं आणि यात तथ्य होतं.
११. वुडवर्ड आणि ‘डीप थ्रोट’ रात्री दोनला भेटतात ते गॅरेज. हे एक भीतीदायक ठिकाण वाटायला हवं होतं जिथे काहीही होऊ शकतं. एक शांत जागा, पाण्याच्या थेंबांचा बारिकसाही आवाज लगेच ऐकू येतो. आणि अचानक गाडीचे टायर घासले गेल्याचा प्रचंड आवाज होतो आणि तुम्ही बसल्या जागी दचकता.
